Terra Pharmaceutique
Mantar Enfeksiyonları
Hastalık etkeninin dermatofitler, Candida türleri ve Pityrosporum organizmalarının (Malassezia enfeksiyonları olarak da bilinir) neden olduğu yüzeysel mantar enfeksiyonları üç ana tiptedir. (Gawkrodger 2007). Dermatofit mantarları; derinin en dıştaki keratinize yüzeyini istila eder (stratum korneum) ve de bileşiminde keratin olan saç ve tırnakları etkileyebilir. Bu enfeksiyonların çoğu, insandan insana yayılır ve en yaygın olarak da etkeni Trichophyton rubrum’dur. Bununla birlikte, hayvandan insana yayılma da bazen görülebilir. Örneğin, Microsporum Canis kedi ve köpekler tarafından yayılabilir. Genellikle Dermatofit enfeksiyonları için sıklıkla kullanılan ‘Tinea’ terimi Latincede solucan anlamına gelse de bu enfeksiyonların nedeni solucanlar değildir.
Derinin kandidal (maya) enfeksiyonlarına en sık fırsatçı deri patojeni Candida albicans neden olur. Diğer bir ortakçı mantar enfeksiyonu Malassezia furfur’un neden olduğu pityriazis versicolordur. Hastanın enfeksiyona yatkınlığını göstere nedenlerin bilinmesi enfeksiyonun yönetimi ve tekrarlama riskini azaltmada önemlidir.
Değerlendirme ve Sorgulama
Cilt problemleri birinci basamak sağlık hizmetlerine başvuranlar arasında sık görülür ve Birinci Basamak sağlık hizmetlerini yürüten hekimlere başvuran hastaların yaklaşık % 15’inin dermatolojik sorunlarla geldiği (All Party Parliamentary Group on Skin 2004) tahmin edilmektedir. Herhangi bir deri durumunun etkin tanı ve yönetimi; şikâyet tarihi, bunun yanı sıra arka plandaki durumlar gibi ek bilgileri gerektirir. Bu; hastanın kullanmış olduğu (OTC ürünleri dahil) tedaviler, bunların etkileri, hastanın genel durumu ve eşzamanlı tedavi bilgilerini içerir. Bazı deri hastalıkları kalıtsal geçişli diğerleri enfeksiyon nedenlidir bu yüzden ailede olma durumu, ev veya mesleki ortamda temas edilenler gibi bilgiler faydalı olabilir.
(Weller ve ark, 2008). Çoğu deri hastalığının dağılımı yanı sıra görünümü karakteristiktir. Bu nedenle etkilenen diğer alanlar hakkında soru sorulması ve hastanın tam olarak muayene edilmesi önemlidir. Bazı tanılar doğrudan koyulabilmesine rağmen bazılarında ise farklı tanılar düşünülebilir. (Ashton ve Leppard 2004) Bazı durumlarda numune veya iltihaplı lezyondan sürüntü alınmas, etkilenen tırnak kesilerek örnek alınması gerekebilir.
Bazı mantar enfeksiyonları karanlık bir odada uzun dalga boyu morötesi ışın yayan Wood ışığı ile floresan görüntü ile tanınır. M. canis yeşil ve M. furfur sarı-yeşil fluoresan yayar. Bununla birlikte, bazı Trichophyton türleri özellikle, Trichophyton tonsurans fluoresan değildir (Fuller ve ark 2003).
Dermatofitozlar:
Tinea korporis: Bu gövde ve uzuvlarda yavaş büyüyen kabaca halka şeklinde lezyonu olarak görünür. İltihaplı, kızarık, kaşıntılı, yüzeyden kabarıktır. Hastaların kaşıntı şiddetini tarifi değişkendir. Lezyon başlangıçta yalnız olabilir, ama zamanla benzer lezyonlar gelişir ve eski plaklar merkezden iyileşme göstermeye başlar. Lezyonlar kaynasabilir. Bu hastalarda diğer enfeksiyon bölgeleri için özellikle kasık ve ayaklar (Noble et al1998 ) kontrol edilmelidir.
Tinea pedis: Atlet ayağı adıyla da bilinen, en yaygın dermatofit enfeksiyonudur. Genellikle kaşıntılı, pullu, iltihaplı döküntüler olarak üçüncü ve dördüncü ayak parmağının perdelerinde başlar. Ciltte giderek artan ağrı, ağrılı çatlaklar, bazen hoş olmayan koku, kırmızı ve / veya beyaz şiş alanlarla karakterizedir. Eğer tedavi edilmezse yaygın olarak ikincil bakteriyel enfeksiyonlar görülür. Kızarık, kaşıntılı döküntü ayak dorsumuna yayılmış olabilir. Tinea pedis, banyo ve yüzme havuzu gibi ortak yıkama alanı paylaşımı ile ya da kapalı ayakkabı giyen özellikle de genç erişkinlerde sık görülür. Sıcak, nemli ortamlarda daha sık görülür. Tinea pedis, avuç içi ve ayak tabanlarında görülen küçük, kaşıntılı veziküller ile karakterize bir egzama türü olan pomfoliksi tetikleyebilir Diğer bir şekli ise; 'mokasen ayak' olarak bilinen, topuk ve taban üzerinde görülen kuru, hiperkeratotik plaklardır. (Noble ve ark 1998)
Tinea cruris : Daha çok erkeklerde görülen kasık mantarıdır. Genellikle, kasık veya perine alanını etkiler, tek veya çift taraflı hafif kızarık döküntülerdir. Uyluk iç tarafına doğru yayılma gösterir ve belirgindir. Hastaların çoğunda tinea pedis ilişkisi de vardır. Sıcak hava, obezlik, sıkı kıyafetler yatkınlığı artıran faktörlerdir.
Tinea capitis: Bu sıklıkla, kafaderisinde mantar enfeksiyonudur.
Bunun görünürlüğü ve saç büyümesindeki olası etkileri hastalar açısından stres nedenidir ve kariyer esnasında çocuklar arasında daha sık görülür. Enfeksiyon hem saçı hem de kafa derisini etkiler.İnsandan insana bulaşmada T. Tonsurans etkisi en yaygın nedendir.
Okullarda da salgın görülebilir. Bununla birlikte, hayvandan insana geçen enfeksiyonlarda daha ciddi semptomlara neden olabilir. Hastaların hemen tümünde kaşıntı deneyimlenir ve çoğunda kırılmış saç alanlarında ve bazen yayılmış saç kaybı alnlarında halka şeklinde kızarık kaşıntılı, kalıntılı plaklar görülebilir. Bazen saçın içinde enfeksiyon olur ve bu durumda dışardan enflamasyon görülmeyebilir ya da minimum görülebilir. Bazen de hem saçın dışı hem de deri etkilenir. Görülebilen enflamatuar semptomlar oluşabilir.
Tinea unguium (onikomikoz): Ayak parmaklarında görülen mantar enfeksiyonlarıdır. Çoğu kez tırnağın serbest ucundan başlar, genellikle önce büyük tırnağı tutar ve sıklıkla asimetriktir. Tırnak beyaz veya sarımsı renklere soluklaşır ve aşama aşama daha kırılgan ve ufalanan hale gelir. Zamanla daha çok tırnak etkilenir. Çoğu kez enfeksiyon ağrısızdır ve görülebilir enflamasyon yoktur veya minimumdur. Tırnak hasarı ilerledikçe özellikle de eğer tırnak ağrılı ve kalınlaşmışsa harekette ve ayakkabı giyilmesinde problemler olabilir. Nadiren el parmak tırnakları da etkilenir ve bu da eğer el trikofit enfeksiyonu var ise görülür.
Tedavi:
Dermatofit enfeksiyonları: Çoğu hafif dereceli deri enfeksiyonları (tinea corporis, cruris and pedis) bölgesel topikal imidazol içeren preparatlar (ketokonazol vb) veya alilamin, terbinafin ile tedavi edilir. Çoğu hastada iki hafta tedavi gerekir. Eğer daha çok bölge etkilenmişse sistemik (oral) antifungal ilaçlar önerilir.Kandidiyazis veya pitriyazis versikolor tedavisinde griseofulvin veya terbinafin etkili değildir
Kandida Enfeksiyonları:
Kandidiyazis fırsatçı bir patojendir. Tercihen yatkınlığı olanlarda riskli hasta grubunda görülür. İdrar örneği alınması tanımlanmamış diyabeti belirlemek için faydalıdır. Hamilelik, obezite, sistemik immün (bağışıklık)baskılanması ve zayıf bireysel hijyen risk faktörleri olarak kabul edilir. (Weller et al 2008). Oral antibiyotikler, kombine kontraseptif haplarda predispozandır. Ellerin devamlı suda kalması, sıcak, nemli ortamlar da kandida enfeksiyonları artışına yolaçarlar.
Tedavi:
Bölgenin kuru tutulması, kızarık bölgelerin yıkanmasında sabun kullanılmaması bunun yerine yumuşatıcı (emolient) krem losyon vb kullanılması semptomların azalması ve iyileşme için yardımcıdır. Toikal imidazoller ve nistatin kandidiyal intertrigo (birbiine yakın deri yüzeyleri arasında görülen mantar enfeksiyonudur). Çoğu kez 2 haftalık tedavi gerekir.
Malassezia Enfeksiyonları:
Pityriasis versikolor yaygın olan, kandidiyal olmayan mantar enfeksiyonudur. Sıklıkla tekrarlayan, tipik olarak gövde üst bölümünde kızarıklıkla kendini gösterir, belirti vermez (en çok hafif kaşıntı). Yuvarlak veya oval lezyonlar (büyüklüğü değişken 0,5-3 cm), soluk deri üzerinde bakırımsı-kahverengi veya kahve renklidir. Lezyonlar bronzlaşmış ciltte soluk görünür ve genellikle bu etki hastaları üzer.
Mantar Enfeksiyonlarında Dikkat Edilmesi Gerekenler:
Etkilenen derinin temiz ve kuru tutulması
Etkilenen bölgenin, özellikle ayak parmak aralarının ve cilt kıvrımlarının iyi kurulanması.
Bireysel havlu kullanınımına dikkat edilmesi
Çorap, havlu, banyo paspasların vb en az 60 ° C sıcaklıkta yıkanması.
Çıplak ayakla yürünen zeminlerin düzenli yıkanması.
Kaynaklar;
1.Akpan A, Morgan R (2002) Oral candidiasis. Postgraduate Medical Journal. 78, 922, 455-459. All Party Parliamentary Group on Skin (2004) Report on Dermatological Training for Health Professionals.
